Kruidentuin

Aan het Asterpad hebben de vrijwillgers een kruidentuin aangelegd. Ieder lid mag hier zijn/haar verse kruiden komen halen. Zo kan iedereen die dat wil werken met verse kruiden in de keuken en kost het geen ruimte op de eigen volkstuin. Er staat echt van alles! Loop er eens doorheen om inspiratie op te doen voor de aankomende maaltijd!

Kruiden kennen we allemaal als smaakmakers voor het eten. Veel van deze kruiden zijn prima inzetbaar als EHBO kruiden. Lang voordat de geneesmiddelen hun intrede deden, had men al ontdekt dat veel planten en kruiden een geneeskrachtige werking hebben. In de oudheid waren planten niet alleen belangrijk om te eten maar ook om te genezen en om gezond te blijven. Tegen alles is wel een kruid gewassen.

Hieronder een overzicht van de verschillende kruiden:

Bieslook – Allium schoenprasum                                                     

Vaste plant, winterhard, uit de lookfamilie (uiengras). Is een goede buur van rode biet en koolraap. Helpt tegen bladluizen.

Keukenkruid: vet absorberend, cholesterolverlagend, in salades.
Medicinaal: ontwormend, goed voor de bloedwerking.

Boerenwormkruid – Tanaetum vulgare

Groeit op zanderige plaatsen en in bermen. De bloemen trekken bijen, hommels en vlinders aan. In de plant zit het giftige thujon dat worm afdrijvend is bij spoel- en lintwormen. In hoge dosering is de werkzame stof giftig en wordt daarom niet veel meer gebruikt.
Ongeschikt voor zwangere vrouwen.

In de tuin helpt het tegen wortelvlieg.
Om het huis vlo en motvrij te houden werd het vroeger veel in huis gestrooid.

Bonenkruid – Satureja

Onderscheid: zomerbonenkruid (eenjarig) en winterbonenkruid ( vast- bergbonenkruid) Geeft een heerlijke bonengeur en werkt luiswerend bij bonenplanten. Bijenplant.
Als keukenkruid helpt het bij de vertering van bonen en vette gerechten.
Medicinaal: helpt bij diarree.

Citroenkruid– Artemisia arbrotanum

Een bijenplant. Geeft een sterke citrusgeur en verjaagd insecten (motten en mieren). Als keukenkruid worden alleen de jonge blaadjes gebruikt bv in soepen en salades, bij vet vlees, in de Aziatische keuken.
Medicinaal: werkt op de spijsvertering, zenuwstelsel. Mag niet door zwangere vrouwen gebruikt worden.

Tip: Heb je een energiedip: maak thee van de bladeren van citroenkruid, werkt opwekkend.

Citroenmelisse – Melisse Officinalis

Sterk geurende plant. Bijenplant, beschermplant bij kolen.
Keukenkruid: verfrissend (desserts), theeplant.

Medicinaal: een goede helper om te ontspannen bij stress en spanningen. Goed voor de spijsvertering. Ook is het een kruid om in te zetten bij koortsblaasjes en gordelroos.

Colakruid – Artemisia abrotanum

Colakruid is een andere benaming voor citroenkruid. Citroenkruid niet verwarren met Citroenmelisse.

Daslook – Allium ursinum                              

Wilde eetbare plant. Doet het goed op een lichte vochtige plek in een schaduwrijke tuin. Niet te verwarren met het meiklokje. Herkenbaar aan de geur van het blad. Kneus hiervoor een blad, ruik je een sterke uien -/ knoflookgeur, dan ben je zeker dat het daslook is. De bladeren en bloemen zijn eetbaar. Trekt zowel honingbijen als wilde solitaire bijen aan. Maar ook hommels en vlinders komen eropaf.
Keukenkruid: de bloemen smaken heerlijk in een salade. Van de bladeren kun je een heerlijke pesto maken of daslooksoep.

Dille – Anethum Graveolens

Eénjarige, kruidige plant. Je kunt het blad eten maar ook de bloemen zijn eetbaar. Trekt zweefvliegen aan. Slak en vliegwerend.
Als keukenkruid werkt het vet absorberend en kool verterend. Heeft een hele verfijnde en anijsachtige smaak. De zaden worden gebruikt in kruidenmengsels en marinades, maar bijvoorbeeld ook voor de inmaak.
Medicinaal: zaden rustgevend, helpt bij zwaarlijvigheid, verlaagt de bloeddruk, verlicht hoofdpijn en is vocht afdrijvend.

Duizendblad – Achillea Millefolium                                         

Vaste wilde plant. Trekt zweef en gaasvliegen en lieveheersbeestjes aan. Verjaagd kevers. Ziekte beschermend.
(thee). Help bij menstruatie en overgangsklachten. Zorgt voor een goede doorbloeding en is inzetbaar bij winterhanden en voeten.
Ook werkt het rustgevend op het zenuwstelsel.  

Griekse alant – Inula helenium

Een zeer levenskrachtige Zonneplant die blijheid uitstraalt. Eetbaar. De knolachtige verdikte wortelstokken worden in de herfst van het tweede jaar uitgegraven.
Medicinaal: verbetert de darmflora, stimuleert de darmtransit, bevordert de opname van mineralen.
Keuken: De wortel was vroeger populair als smaakmaker van vissaus, likeuren en banket. De gekonfijte wortel is lekker als snoep of als opkikkertje. Ook worden stukjes wortel als groente gaargekookt.

Goudsbloem – Calendula officinalis

Eénjarige plant, zaait zichzelf uit. Eetbare plant. In de tuin nuttig bij bestrijden van mieren, bladluizen en koolvlieg. Ook toepasbaar als versterkende gier.

Een heerlijk kruid dat helpt bij allerlei problemen van de huid zoals wondjes, ontstekingen, puistjes, abces en eczeem. Bovendien is het schimmel bestrijdend. Het is een goede vervanger voor jodium om wondjes te desinfecteren. Reinigt het bloed en stimuleert de spijsvertering.

Tip: de bloemen zijn eetbaar, pluk de bloemblaadjes en gebruik ze als garnering voor een salade.

Heiligenbloem – Santolina chamaecyparissus

Rotstuinplant. Ook wel cipressenkruid genoemd. Niet eetbaar. Plant het in de buurt van rozen en je zal bladluizen en witte vlieg op afstand houden. Muggenverdrijver.
Medicinaal: Wond helend, antidotum tegen allerlei soorten gif, om wormen uit te drijven.

Tip: de sterk geurende blaadjes houden motten weg.

Hysop – Hyssopus officinalis

Kruidachtige geurende plant, ook wel Heilig Kruid genoemd. Bijen en vlinderplant. Goede buur van koolplanten, hij lokt nl het koolwitje weg. Houdt van warmte, zon en kalkrijke bodem. Druiven stimulans.
Medicinaal: geeft verlichting, versterkt de maag, gaat gasvorming tegen, bevordert de spijsvertering, stimuleert het afweersysteem en remt overmatige transpiratie. Goed voor de luchtwegen.
Keukenkruid: Stelen, bloemen en blaadjes kunnen worden gebruikt in soepen, salades, ovenschotels, peulvruchten – gerechten en kruidenboter. De smaak is lichtbitter, tikje muntachtig. Niet te veel gebruiken. Wordt ook gebruikt in de productie van absint.

Tip: een aftreksel van het blad wordt gebruikt bij de behandeling van acné.

Kamille (echte) -  Matricaria chamonilla

Eénjarige plant, eetbare bloem. Trekt de zweefvlieg aan. Zaait zichzelf uit. Dokter van de tuin (gier, aftreksel, compost).

Van de bloemetjes, vers of gedroogd, kun je thee trekken, de afgekoelde thee kun je als mondspoeling gebruiken bij keelpijn en tandvleesontsteking.                                                                          

Medicinaal: ontsteking werend, verzachtend, pijnstillend, krampopheffend.

Tip: kompressen van afgekoelde kamillethee helpt goed bij huidontstekingen en ontstoken ogen.

Kleine bevernel – Pimpinella saxifraga

Dit kruid is familie van anijs en dat proef je. In het wild groeit de plant vooral op zandgrond en in droge graslanden, bv duinen en krijtgebied. De plant heeft rode gestreepte stengels die tot een meter hoog worden. Van juli tot september bloeit de plant met witte schermbloemen die vlinders, hommels en bijen aantrekken.
Medicinaal: Veel gebruikt in de fytotherapie. Als thee kan het toegepast worden om slijm op te lossen dus goed bij hoest, keelontsteking, bronchitis. Werkt vocht afdrijvend. Bevordert de menstruatie.
Keukenkruid: Je kunt kleine bevernel zo gebruiken:

• Theezetten van de wortel
• Blaadjes gebruiken als kruid in salades en soepen
• Blaadjes gebruiken bij visgerechten bijv. gestoofde kabeljauw.

Tip: Om de smaak te behouden, voeg de blaadjes pas vlak voor het opdienen toe.

Kleine Pimpernel  - Sanquisorba minor

Eetbare plant. De jonge toppen en het blad is eetbaar. Vlinder en bijenplant. Trekt zweefvliegen aan.
Medicinaal: bloedstelpend (in en uitwendig), geheugen, zomersproeten
Keukenkruid: koud bereiden, komkommersmaak, smaakmaker bij sauzen, salades, groente- vlees en visschotels. Bij de inleg van augurken en het maken van kruidenazijn.

Karwij – Carum curvi

Tweejarige plant. Karwijzaad (kummel) wordt ook wel “wilde komijn” genoemd. De smaak is echter veel sterker dan komijn.
Medicinaal: bevorderd de eetlust en de menstruatie. Bij maagklachten en een opgeblazen gevoel.
Keukenkruid: de smaak is warm, kruidig en anijsachtig. Lekker bij zuurkool, ragout, soepen, kool en in zelfgebakken brood.

Kerrieplant – Helichrysum italicum

Deze plant heeft zilvergrijze bladeren, mosterdgele bloemen en een zoetige milde kerriegeur. De plant wordt gebruikt als specerij, het heeft echter niets te maken met het mengsel van kruiden die wij kennen als kerrie noch met de curryboom. De bloemen zijn niet eetbaar en kunnen heel goed gedroogd worden, de strobloem.         Medicinaal: bevordert de spijsvertering, verlicht menstruatiepijn, spierpijn en gewrichtspijn. Als thee kan het gebruikt worden om de luchtwegen te verzachten en vrij te maken, ook kalmeert en versterkt het de maag.
Keukenkruid: Gebruik de kerrieplant om het milde curry-aroma toe te voegen aan soepen, sauzen, rijst of vleesgerechten. Je kan het kruid ook fijnstampen en vermengen met andere kruiden zoals tijm en rozemarijn en gebruiken bij de barbecue. Als je de takjes laat meekoken met een gerecht verwijder zee dan voor het opdienen. De takjes kunnen zowel vers als gedroogd gebruikt worden.

Komkommerkruid -  Borage officinalis

Eénjarige, woekerende plant. Eetbare bloem. Slakkenaantrekker. Goede buur bij aardbeien en tomaten. Bijenplant, rijk aan nectar.    Het jonge blad kun je als spinazie eten. De bloemen smaken lekker in salades en worden als garnering gebruikt op gebak.
Medicinaal: slijmoplossend en hoestdempend.

Koriander – Coriandrum sativum

Eénjarige en eetbare plant. Ziet er frisgroen uit. Alle delen van de plant zijn eetbaar.
Wordt voornamelijk in de keuken gebruikt bij gerechten van buitenlandse oorsprong. Zit vol met vitamines, mineralen en vezels.
Medicinaal: vocht afdrijvend. Goed voor de weerstand.

Laurier – Laurus nobilus

Weert ongedierte in de groentetuin. Leerachtige blaadjes die niet eetbaar zijn. Wordt laurierdrop van gemaakt.
Medicinaal: bevordert de spijsvertering, eetlust opwekkend, vocht afdrijvend, bij tandpijn. Goed voor de luchtwegen, bij reuma.     Keukenkruid: in stoofpotten meekoken. Bij ingelegde augurken, komkommer en rode bieten.

Tip: Last van muizen, strooi laurierbladen in de kelder/provisiekast.

Lavas – Levisticum officinalis

Grote winterharde plant met een selderijachtig blad. Lokt zweefvliegen. Is eetbaar. Heeft een sterk aroma dat aan Maggie doet denken, vandaar dat het ook wel de Maggiplant wordt genoemd.
Keukenkruid: sterke aromaat, lekker in soepen en sauzen.
Medicinaal: spijsvertering, vetverbranding en waterzucht. Werkt ontsmettend voor de urinewegen en helpt bij blaasontsteking.

Lavendel – Lavendula spp

Vaste plant. Bijenplant. Bestrijd bladluizen en verjaagt mieren.
Keukenkruid: lavendelsuiker en als garnering van gebak.
Medicinaal: pijnstillend, rustgevend, infectiewerend.

Tip: de gedroogde bloemetjes kun je als geurverfrisser gebruiken op een schaaltje of in een geurkussentje voor de linnenkast.

Lieve vrouwe bedstroo – Galium odoratum

Eetbare plant. Bosplant, staat graag in de schaduw.
Medicinaal: bij hoofdpijn en spanningen en tegen voorjaarsmoeheid. Met mate gebruiken, bevat cumarine (bloed verdunnend).
Keuken: de gedroogde bladeren worden gebruikt als smaakmaker in likeur en in meiwijn. De bloemen zijn lekker in salades.

Longkruid – Pulmonaria officinalis

Inheemse plant. Bloeit vroeg in het voorjaar, wat fijn is voor de insecten. Bijenplant, trekt met name wilde bijen aan en diverse soorten hommels.
Medicinaal: voert slijm en vocht af. Helpt bij allerlei longkwalen als COPD en longemfyseem. Ook bij keelpijn, hoesten, bronchitis en astma. Als thee te gebruiken, maar niet langdurig.
Keukenkruid: Zurige smaak. Het jonge blad kun je als spinazie koken. De bloemetjes kunnen als garnering gebruikt worden bij salades.         

Tip: 2 theelepels longkruid op één kop heet water, laten trekken.         

Mannetjes Ereprijs – Veronica officinalis

Komt voor in korte graslanden en droge voedselarme grond. Lila- blauwe bloemetjes. Trekt bijen aan. Niet eetbaar.
Medicinaal: slijmoplossend bij hoest, verkoudheid en luchtwegen, ontstekingen van keel en mond. Bij huiduitslag.
Thee gemaakt van het gedroogde blad helpt bij spanningen en stress.

Marjolein – Origanum majorana of vulgare

Bijenplant. Mieren verjager. Lijkt op oregano, iets zachter.
Medicinaal: Helpt bij zenuw en spierpijn. Bij neusverkoudheid. Goed voor de spijvertering en kalmeert de maag.
Keuken: Provençaals kruid, intense smaak. Lekker bij tomatengerechten, zuurkool en aardappel en vleesgerechten.

Mierik – Armoracia rusticana

De plant heeft een witte penwortel die als mierikswortel bekend is. Bevat veel vit. C. Vers gebruiken.
Medicinaal: als therapie bij jicht. Antibacterieel, schimmelwerend, slijmoplossend, urineafdrijvend, versterkt het immuunsysteem, goed voor de bloedcirculatie. In beperkte hoeveelheden gebruiken anders vervelende bijwerkingen.
Keuken: De geraspte wortel kan gebruikt worden bij sauzen, vlees en visgerechten. Lekker bij eieren, bieten en aardappelen.

Munt – Mentha spp

Woekerplant. Bijenplant. Weert bladluizen, koolvlieg en aardvlooien. Theeplant. Goede buur bij tomaten, wortelen en erwten.
Keukenkruid: verfrissende garnering bij toetjes, fruitsalade en ijs. Heerlijke theeplant.
Medicinaal: kalmerend, maagkruid.                        

Tip: voeg wat munt toe aan een kan water, heerlijk in de zomer.

Onsterfelijkheidskruid – Gynostemma pentaphyllum

Snelgroeiende klimplant en familie van de komkommer. Het blad is zoet van smaak en doet wat aan zoethout denken. Het eten van het blad zou levensverlengend werken. Van oudsher is dit kruid een belangrijke plant in de Chinese geneeskunst.
Medicinaal: bevat veel antioxidanten die een positieve werking hebben op weerstand, hart en bloedvaten.
Keukenkruid: de bladeren en de stengels zijn eetbaar als groente of salade. Thee kan op de gebruikelijke wijze gemaakt worden van verse of gedroogde bladeren.

Peterselie – Petrosolunum crispum

Goede buur van wortelen en tomaten. Weert luizen. Diverse soorten o.a. de krul en bladpeterselie.
In de keuken: als smaakversterker, lekker bij wortelen en salades.
Medicinaal: huid reinigend, vocht afdrijvend, zuivert het bloed, antibacterieel, werkt tegen schimmels in het lichaam.

Tip: kauwen op de rauwe blaadjes van dit kruid verfrist de adem na het eten van knoflook.

Rozemarijn – Salvia Rosmarinus

Naaldachtige bladeren. Beschermt wortelen, broccoli en rapen. Helpt tegen wortelvlieg. Heeft een sterke geur en is vorstgevoelig.
Medicinaal: stimulerende werking op de bloedcirculatie, heilzaam voor spieren en gewrichten (olie) goed voor het geheugen. Bij lage bloeddruk, koude handen en voeten en vaatkrampen. Ontstekingsremmend en pijnstillend.
Keuken: lekker bij gebakken vlees en aardappeltjes, op de BBQ, conserverende werking.                                                                                                               

Salie – Salie Officinalis

Werkt prima bij problemen in de mond of de keel, zoals keelpijn, verkoudheid, tandwortelontsteking, omdat het ontstekingsremmende en desinfecterende eigenschappen bezit.

Verder kalmeert salie het zenuwgestel en remt het de zweetproductie af. Niet gebruiken bij zwangerschap en het geven van borstvoeding.
Als keukenkruid werkt het vet absorberend.

Tip: Salie planten bij fruitbomen of kolen helpt tegen ongewenste insecten.

Selderij – Apium graveolens

Selderij is een tuinkruid dat vergelijkbaar is met peterselie. De plant kan echter een hoogte bereiken van meer dan een meter. Selderij heeft groene gekartelde bladeren en behoort tot de schermbloemigen. Bladselderij is familie van bleekselderij en knolselderij. De plant doet het goed op een plekje in de halfschaduw. Medicinaal: Selderij heeft een vocht afdrijvende werking en bevat zeer weinig calorieën. Rijk aan ijzer, verbetert de bloeddruk, bevat veel antioxidanten, kan artritis verlichten.
Keukenkruid: de smaak is fris en hartig. Het kruid is geschikt voor koude en warme bereiding. Smaakmaker van soepen en sauzen of in combinatie met prei, bloemkool, wortel en sperziebonen. Je kunt het kruid drogen en/of invriezen.

Scharlei – Salvia sclarea

Tweejarige plant, familie van de salie. Ruikt heerlijk naar citroenachtige salie. De etherische olie die uit de plant gewonnen kan worden, wordt gebruikt in de parfumindustrie en aromatherapie.
Medicinaal: rustgevend, ontkrampend bij menstruatie, reguleren van vrouwelijke problemen, bloeddrukverlagend, bij angsten en depressies. Goed voor spijsvertering en eetlustopwekkend.
Keukenkruid: van de bloemen kun je theezetten. De bladeren worden als smaakmaker gebruikt aan allerhande voedingsmiddelen. Wordt ook gebruikt als smaakmaker van vermout.
Zwangere vrouwen dienen dit middel te vermijden.

Smeerwortel – Symphytum Officinalis

Een wilde plant en een voornamelijk geneeskrachtig kruid.                      

Heel geschikt om te mulchen of om gier van de maken, dit versterkt de planten en de bodem. Bij een zieke of verzwakte boom kun je smeerwortel planten, dit versterkt de conditie van de boom.
Medicinaal: toegepast in dermatologische producten en in homeopathische middelen, wondhelend, huid herstellend.

St. Janskruid – Hypericum perforatum

Bloeit rond de feestdag van Sint Jan, 24 juni, tot september rijkelijk met gele bloemetjes. Vooral bekend als natuurlijk depressivum, bij lichte tot matige depressies. Bij stress, hyperventilatie. Verhoogd de weerstand. Wondhelend en stimulerend.

Tijm – Thymus Vulgaris

Rotstuinplant. Aromatisch. Trekt tijdens de bloei mei-juni veel bijen aan. Help bij ziektes en plagen algemeen. Slak werend.
Medicinaal: Heilzaam voor de luchtwegen. Goed voor de weerstand. Slijmoplossend en antiseptisch. Bevordert de spijsvertering.
Keukenkruid: is onderdeel van bouquet garni en Provençaalse kruidenmix, lekker meestoven met stoofpotten of vlees, in soepen en sauzen.

Valeriaan – Valeriana officinalis

Kruidachtige plant uit de kamperfoeliefamilie. Inheemse en eetbare plant. De werkzame stoffen van een Valeriaan zit in de wortels, de wortel wordt geoogst in het najaar en kan vers gegeten worden of gedroogd. Je kunt er bijvoorbeeld thee van zetten.

Aantrekkelijk voor bijen, hommels en vlinders.

Medicinaal: Positieve werking op de spijsvertering. Bij slapeloosheid, nervositeit, kalmerend. Pas merkbaar na 2 – 4 weken. Niet langdurig gebruiken anders kans op bijwerkingen.
Keuken: Jong vers blad en de bloempjes kunnen in salades en soepen verwerkt worden. Ook van de bladeren kan je theezetten.

Wondklaver – Anthyllis Vulneraria

Behoort tot de vlinderbloemigen. Wordt in de volksgeneeskunde gebruikt voor de behandeling van wonden. Reinigt het bloed en stimuleert uitscheidingen van het lichaam. Remt veroudering van de huid en maakt haar zacht.

Tip: als hoestthee toepasbaar bij keelontsteking.

Wijnruit – Ruta graveleus

Een sterk aromatisch geurende plant. Weert mollen uit de tuin. De plant is fototoxisch, kan na contact bij zonnig weer huidirritaties veroorzaken.
Medicinaal: Verbetert de elasticiteit van de bloedvaten, remt ontstekingen en vermindert klontering van het bloed. Bij spataderen en aderverkalking. Spierversterkend.
Keuken: Smaak bitter. In het noorden van Italië wordt de plant vaak gebruikt om de grappa (een sterke drank) van aroma te voorzien. Kan vers of gedroogd gebruikt worden als smaakmaker voor salades, vlees en aardappelen.

Zeepkruid – Saponaria vaccaria

Heemplant. Trekt bijen, hommels en vlinders aan. Geschikt voor de wat wildere tuin. De wortel van de plant bevat saponinen en is giftig, in contact met water gaat het schuimen. Het staat al eeuwen bekend om zijn waskracht en het verwijderen van vetvlekken.

Bij inwendig gebruik heeft het een oplossende werking en kan vervelende bijwerkingen geven als misselijkheid, braken en diarree.  De bloemetjes kan je verwerken in een salade of om een toetje of taart te decoreren.